آلامتو

ایلام  ماخوذ از كلمه ي الامتو در زبان سومري است.سومريان سرزمين هاي مشرق كشور خود را الامتو ميگفتند كه به معناي سرزمين مرتفع است.در حقيقت سرزمين هاي نيمه كوهستاني غرب ايران كه در بعضي جاها ارتفاع چنداني نيز از زمين نداشتند براي ساكنان جلگه هاي پست عراق كنوني سرزمين مرتفعي محسوب مي شد.

آنچه بين النهرين و ايلام را به هم نزديك مي ساخت شكل گيري اين تمدن ها در مجاورت آب بود و پیشينه اي كهن در گذر از مرحله ي اسكان نا منظم به سكونت دائم بود.در معماري خود خشت به كاربردند در يك زمان خط را مورد استفاده قرار دادند جوامعي مبتني بر كشاورزي بودند و در برخي از زمينه هاي پرستش با يكديگر شباهت هايي داشتند.

بررسي هنر آنان در گستره اي وسيع معرف شباهت هايي است كه در هنر آنان مشاهده مي شود با اين تفاوت كه وقتي از سرزمين ايلام سخن مي گوييم با سرزميني روبرو هستيم كه وسعت قابل توجهي دارد از شمال تا سيلك كاشان در شمال شرقي تا وراي يزد و در خاور تا بلوچستان توسعه يافته است.

در بررسي تاريخ ايلام نخستين دولتي كه با آن روبرو هستيم دولت آوان است.آوان به چه مفهومي بوده است نمي دانيم اما به نظربسياري اين شهر كهن كه به يمن منابع سومري شهري توانمند بوده است در جايگاه كنوني شوشتر يا شايد نزديك به آن واقع شده باشد در اين جا دو سلسله يكي پس از ديگري تشكيل شد سلسله ي نخست با3 يا4 شاه وسلسله ي ديگر با 12 شاه كه نام آن ها نام هايي است كه صوت يا صدايي ايراني دارد.

به نظر ميرسد از اين پس است كه دولت آوان با تعداد 12 شاه الگويي است براي سلسله هاي بعدي كه رقم شاهان خود را به 12 افزايش داده اند. از شاهان سلسله ي دوم مي توان از شاهي به نام ((كوتيك انيشوشيناك)) نام برد.نام وي در منابع سومري پوزورانيشوشيناك است.اهميت اين شاه در تاريخ ايران باستان در معرفي كتيبه هاي دو زبانه بود.

بعدها اين شيوه مورد استفاده ي شاهان هخامنشي درايجاد كتيبه هاي آنان شد.تاثيري كه سقوط سلسله ي آوان دوم ايجاد كرد وقفه اي در تاريخ ايلام بود.پس از 200 سال اين بار حكومت درسيماشكي يا سيماش شكل گرفت.سرزمين سيماش تا كنون تصور مي شد منطقه ي لرستان باشد اما تشريح خط سيرحمله ي شاهان بين النهرين به ايران و بدست آوري پاره اي از مواد معدني كه درمنطقه ي لرستان نيست از جمله مس و سنگ لاجورد اين توهم را بوجود آورده است كه بايد در شرق ايران به دنبال دولت سيماشكي بود.دولت سيماشكي كلا دولت مقتدري نبود و آخرين شاهان آن چون كيدين هوتران بيشتر دست نشانده ي شاهان بين النهرين بودند.

در اين عصركه حدود سالهاي 1830 پيش از ميلاد است شاهد ظهورشخصيتي قدرتمند به نام آپارت يا اپرتي در تاريخ ايلام هستيم كه بنيان سلسله اي را ريخت كه به نام سوكل ماه مشهور است.